29
UTRECHT -
Brug- en sluisbedie-
ning op afstand krijgt overal in
het land vorm. Dat betekent dat
brugwachters de brugwachters-
huisjes verlaten. Wat er gebeurt
met de leeggekomen huisjes
verschilt erg, in Amsterdam is
sprake van een hotel, in Utrecht
van afbraak. Lotti Hesper
brengt alle huisjes in kaart en
probeert mensen te bewegen
tot leuke initiatieven.
Claudia ten Hoeve lijkt haar
strijd om het brugwachtershuisje
op de Socrateslaan in Utrecht te
gaan verliezen. “Het is zo zonde,
alles wordt zomaar gesloopt en
het wordt zo kaal. Dit brugwach-
tershuisje is geen monument,
maar het is wel leuk om te zien,
het past goed in de omgeving en
het hangt zo mooi”. Claudia, kuns
tenares, had grootse plannen met
brugwachtershuisje. Ze wilde het
als atelier en tentoonstellings-
ruimte gebruiken voor haar ‘hart-
kado’s’ ( www.hartkado.nu). Maar
de gemeente had al beslist dat
het brugwachtershuisje gesloopt
zou worden. Het huisje is geen
monument en er is sprake van
achterstallig onderhoud. Claudia
vindt het doodzonde. “Dit hoekje
van Utrecht was vroeger een
industriebuurt. De gemeente
Utrecht investeert veel in behoud
van het centrum, maar de wijken
daarbuiten krijgen weinig aan-
dacht. Dit gebied krijgt nu steeds
meer een gemêleerd stadsbeeld.
Het zijn vooral de bewoners zelf
die de woonomgeving claimen
en hun best doen er een trendy
buurtje van maken. Het is zo
zonde om dan zo’n karakteristiek
plekje als het brugwachtershuisje
te gaan slopen. Een artistiek
brugwachtershuisje zou juist
prima in de buurt passen”.
Amsterdam
Hoe anders is het in Amster-
dam. De centrale bediening is
nog niet in werking en nu wor-
den er al plannen gemaakt voor
de herbestemming. Veel brug-
wachtershuisjes daar zijn monu-
menten, ontworpen door archi-
tecten als Berlage en Aldo van
Eyck. Architectenbureau Space &
Matter heeft grootse plannen
met 28 leegkomende huisjes en
wil er via het programma SWEETS
en in samenwerking met het
Lloyds hotel, hotelkamers van
maken. In de aanloop van dit pro-
ject organiseerden zij een exposi-
tie over de historie en de archi-
tectuur van de huisjes bij Arcam
in Amsterdam.
Dordrecht en Rotterdam
Lotti Hesper uit Dordrecht
kreeg interesse voor brugwach-
tershuisjes toen ze merkte dat het
huisje op de Lage Erfbrug in
Delfshaven leegstond. Ruim twee
jaar kostte het haar voordat ze de
sleutel in handen had. Nu is het
huisje een expositieruimte voor
(amateur)kunstenaars uit Delfs-
haven. Vervolgens ging ze een
wijkbewoonster helpen met het
huisje op de Parksluizen in Rot-
terdam en ook dat lukte.
Lotti heeft een bedrijf in pro-
jectontwikkeling voor het herge-
bruik van leegstaande panden en
plekken en besloot van de brug-
wachtershuisjes een bijzonder
project te maken. Ze ontdekte dat
er door het hele land initiatieven
ontstonden om leuke plannen te
bedenken voor hergebruik van
de brugwachtershuisjes, maar dat
iedereen in zijn eentje aan het
strijden was voor het behoud van
dit typisch Hollandse erfgoed. Ze
richtte de Stichting Brugwach-
tershuisjes op en ging aan het
werk.
Brugwachtershuisjes.nl
Lotti: “Via LinkedIn nam ik con-
tact op met de groep herbestem-
ming vastgoed en vroeg of er
mensen mee wilden doen om de
brugwachtershuisjes op de kaart
te zetten. Sinds april 2012 zijn we
officieel een Stichting. We streven
ernaar een kennisplatform te
worden waar iedereen met idee-
ën terecht kan. Om de stichting te
financieren hopen we een aantal
huisjes in beheer te krijgen. Dat is
in Rotterdam al gelukt met twee
huisjes die wij beheren”.
Het eerste initiatief van de
stichting was een website:
www.brugwachtershuisjes.nl en
de eerste grote klus: alle brug-
wachtershuisjes in kaart brengen.
“We willen alle huisjes in kaart
brengen, de lege, maar ook de al
herbestemde huisjes. Daarnaast
zoeken we naar mensen die leuke
ideeën hebben voor de herbe-
stemming. Aan de andere kant
leggen we contact met alle eige-
naren van brugwachtershuisjes
om hen te motiveren mee te wer-
ken met de herbestemming van
de huisjes”.
Het is de bedoeling dat het
project over heel Nederland uit-
waaiert, maar met bestuursleden
uit Rotterdam en Dordrecht heeft
de stichting tot nu toe vooral
contacten in Zuid-Holland. Voor
andere brugwachtershuisjes zijn
ze afhankelijk van lokale kennis.
Initiatieven
In het hele land zijn inmiddels
initiatieven voor de herbestem-
ming van brugwachtershuisjes:
mensen die galerietjes, kleding-
winkels en snackbars willen
beginnen in de huisjes. Lotti:
“Waar je behalve de financiering,
tegenaan loopt, zijn de slagbo-
men. Veel huisjes liggen binnen
de bomen en dan heb je een pro-
bleem met de veiligheid. De pro-
vincie Zuid-Holland gaat kijken of
er bij de huisjes wellicht een
hekje kan worden geplaatst, of
dat er bijvoorbeeld een tweede
deur is die de hoofdingang kan
worden. Maar over het algemeen
is een functie die veel mensen in-
en uitvraagt niet echt geschikt. Er
zijn bijvoorbeeld weinig huisjes
die geschikt zijn als toeristenin-
formatiepunt”. Maar er zijn ook
veel initiatieven die wel mogelijk
zijn. In Leeuwarden is er
inmiddels een huisje dat gebruikt
wordt als expositieruimte, op de
Koepoortbrug in Delft en in Rijs-
wijk kunnen voorbijgangers bij
het brugwachtershuisje terecht
voor koffie. Helemaal bijzonder is
het huisje op de Hoflandbrug
over het Korte Vlietkanaal in Lei-
den, waar Jet Sebus haar ‘Brug-
wachterverhalen’ schrijft.
Meehelpen
Lotti heeft nog lang niet alle
brugwachtershuisjes in kaart
gebracht. Omdat de brugwach-
tershuisjes eigendom zijn van tal-
loze verschillende vaarwegbe-
heerders, is er geen bestaand
volledig overzicht. Lotti: “Ik heb
een bestand van Rijkswaterstaat
met alle bruggen in Nederland,
maar daar staat niet in welke
bruggen brugwachtershuisjes
hebben en hoeveel. Bij de Lage
Erfbrug bijvoorbeeld staat een
oud huisje en er is een nieuw
huisje gebouwd. Dat staat niet in
de database, dat weet je pas als je
er komt”. Langs alle vaarwegen in
Nederland fietsen, neemt veel tijd
in beslag. Wie Lotti wil helpen,
maakt foto’s van brugwachters-
huisjes en schrijft op waar het
brugwachtershuisje staat en of
het nog in gebruik is of niet. Op
de site bruchtwachtershuisjes.nl
staat een knop ‘doe mee’, waar je
zelf het brugwachtershuisje mee
kan toevoegen aan de site. Het is
niet nodig een idee voor herge-
bruik te hebben, het compleet
maken van het overzicht is het
eerste doel.
Nieuwe bestemming voor leegkomende brugwachtershuisjes
TINA REINDERS
Claudia ten Hoeve bij het brugwachtershuisje op de Socratesbrug in Utrecht.
Lotti Hesper bij de tot snackbar omgetoverde brugwachtershuisjes op de Vriesebrug in Dordrecht.
APRIL
Met een feestelijke bijeenkomst is gevierd dat de Haven Amster-
dam vanaf 1 april verder gaat als zelfstandige overheids-NV.
FOTO HAVEN AMSTERDAM
De laatste van de vieren deur van de Prinses Beatrixsluis is
gewisseld. Nu kunnen de sluisdeuren en de kabels er weer twin-
tig jaar tegen.
FOTO RIJKSWATERSTAAT
Aan de Volkeraksluizen liggen heel wat schepen stil. De schippers strijden voor een beter transport-
beleid in Nederland en België.
Schippers demonstre-
ren in Brussel om de
problemen in de
binnenvaart onder de
aandacht te brengen
van het Europarlement.
De vernieuwde verkeerscentrale in Hoek van Holland is geopend.
Het werkgebied van deze centrale loopt van 57 kilometer uit de
kust in het havengebied van Rotterdam tot aan de Maeslantke-
ring en het gehele Europortgebied.
FOTO HAVENBEDRIJF ROTTERDAM
